Kipler

7.1-) emir kipi (amrihbo)

Nomulide emir kipi -i son eki ve şahıs iyeliğiyle yapılır yani fiil ekine şahıs iyeliği getirilir.

Nomuli Türkçe
Venia! Gel!
Vidie! Görsün!
Umios! Yapalım!
Manjias! Yeyin!
Labories! Çalışsınlar!

7.2-) şart kipi (jerdihbo)

Bu nomuli dilinde “si-“ ön ekidir. “si-“ ön eki de ünlü düşmesi yaratır. Eğer gelirsem cümlesinde “veni” gelmek fiilidir fakat si- ön eki münasebetiyle “geliyorsam” derken “sivnoreuso” denir.

Örneklere geçelim:

Nomuli Türkçe
Sivnoreuso Eğer ben geliyorsam
Sivnimeusa Eğer sen gelmişsen
Sivnireuse Eğer o gelirse
Sivniseusos Eğer biz geleceksek
Sivniseuses Eğer onlar gelecekse
Siavnoreuso Eğer gelmiyorsam

7.3-) istek kipi (vanihbo)

istek kipi nomulide “vani” fiilinin şahıs çekimleriyle kullanılır. olumsuzu ise “avni” fiilinin şahıs çekimleriyle olur.

Nomuli Türkçe
Vano veni Gelsem, geleyim
vano uma? Sen yapsan?
Vanos vidi Görmek istiyoruz, görsek
Avnos vidi Görmek istemiyoruz, görmesek
Avno ridi Gülmesem

7.3.1-) “esenmel ve esenme ölçüleri”

bu ölçüler bir şeyi istemek, dilemek, arzu etmek manalarını verir. Misallere geçelim daha iyi kavranabilmesi için;

Kelime Ölçülü hal manası
Akvo:su Eseakvi Su istemek
Manjo:yemek Esemneji Yemek istemek
Somni:uyumak Esesmenoro Uyumak istiyorum
Gogo:kız Eseggemo Kız isteme*
Pardo:af Esepredi Af dilemek
Pardo:af Məsepreda Af dileyen
De jogirto:yoğurttan Dev esejgertoro Yoğurttan istiyorum

*eseggi kız istemek demektir masdar hali yani fiilin isim hali “eseggemo” olur. çünkü –em son eki fiili isim yapan son ekimizdir.

Not: “vani” fiilini son ek olarak kullanmak ve “eldi” fiilini son ek olarak kullanmak bu ölçüyle aynı kapıya çıkar. Misal pardavani:af istemek, eideldi:yardım dilemek gibi.

7.3.2-) “-u” son eki

dilek kipi için –u son eki alternatifi de vardır ve mantığı emir kipiyle aynı şekilde çalışır. U’dan sonra şahıs iyeliği şeklinde. Misallere geçelim;

Nomuli Türkçe
venuho Gelsem, geleyim
Umua? Sen yapsan?
viduna Görmek istiyoruz, görsek
avduna Görmek istemiyoruz, görmesek
arduho Gülmesem

7.4-) verme kipi

Vermek ile ilgili fiiller her dilde mevcuttur misal ingilizcede para vermek derken give money demek gibi türkçede de akıl vermek, gün vermek gibi kalıplar mevcuttur. Nomulide bu kalıp için kipimiz var lakin ek değil “inmal” ölçüsü var. 2 sessiz harfli köklerde “inmah” tek sessiz harfli köklerde “inah” halini alır. Misallere geçelim;

Yalın kipli
Mento=akıl İmnati=akıl vermek
Tako=gün İtkahi=gün vermek
Beteko=güven İbtaki=güven vermek
Ero=tohum İerahi=tohum vermek

7.5-) alma kipi

Almak ile ilgili fiiller her dilde mevcuttur misal ingilizcede para almak derken take money demek gibi türkçede de akıl almak, gün almak gibi kalıplar mevcuttur. Nomulide bu kalıp için kipimiz var lakin ek değil “numlet” ölçüsü var. 2 sessiz harfli köklerde “numeh” tek sessiz harfli köklerde “neh” halini alır. Misallere geçelim;

Yalın kipli
Mento=akıl Munteti=akıl almak
Tako=gün tuĥehi=gün almak
Hereno=ürün Hurneti=ürün almak
Ero=tohum erehi=tohum almak

7.6-) bilme kipi

Verme ve alma kipindeki mantık neyse bilme kipinde de aynı mantık işler. Bir şeyi bilme bir şeyin bilgisini yapar bu kip. bu kip için ölçümüz “inammel” ölçüsüdür. 2 sessiz harfli fiillerde “inammeh”, tek sessiz harfli fiillerde “inneh” halini alır. Misallere geçelim

Yalın kipli
Ludo=oyun İladdehi=oyun bilmek
Deçino=terbiye İdaççeni=terbiye bilmek
Ero=tohum Erreho=tohum bilgisi
İmo=dil Îammeho=dil bilgisi

7.7-) deneme kipi

Bir şeyin denemesini belirten bir kiptir ve “nemlet” ölçüsü kullanılır bunun için. 2 sessiz harfli köklerde “nemet”, tek sessiz harfli köklerde “net” halini alır.

Yalınkipli
Aneteşi=anlaşmakAnetşeti=anlaşmayı denemek
sabi=konuşmakSebeti=konuşmayı denemek
Eki=içmekEketi=içmeyi denemek
Hevqi=sevmekHevqeti=sevmeyi denemek
Log out of this account

Leave a Reply