Zamirler

Kişi zamirleri:

Ayrı hal Birleşik hal Türkçe
Ego, Mi -o Ben
Tu -a Sen
He -e O (erkek)
Zi -e O (Dişi)
Gex -e O (Cansızlar, hayvanlar, cinsiyetsizler, cinsiyeti bilinmeyenler)
Nino -os, -na Biz
iu -as, -ke Siz
Teho -es, -le Onlar

6.1-) kişi zamirlerinin ismin hallerinde çekimleri:

İsmin –i hali
Egon Beni
Min Beni
Tun Seni
Hen Onu
Zin Onu
Gexon Onu
Ninon Bizi
İun Sizi
Tehon onları
İsmin –e hali
Egek El ego Bana
Mik El mi Bana
Tuk El tu Sana
Hek El he Ona
Ziek El zi Ona
Gexek El gex Ona
Ninek El nino Bize
İuk El iu Size
Tehek El teho onlara
İsmin –de hali
Egez en ego Bende
Miz en mi bende
Tuz en tu Sende
Hez en he Onda
Ziz en zi Onda
Gexez en gex Onda
Ninez en nino Bizde
İuz en iu Sizde
Tehez en teho onlarda
İsmin –den hali
Egek de ego Benden
Mik de mi Benden
Tuk de tu Senden
Hek de he Ondan
Ziek de zi Ondan
Gexek de gex Ondan
Ninek de nino Bizden
İuk de iu Sizden
Tehek de teho onlardan
İyelik hali
ega -o, -ho Benim
Mia -o, -ho Benim
Tua -a, -ha Senin
-e, -he Onun
Zia -e, -he Onun
Gexa -e, -he Onun
Nina -os, -na Bizim
İua -as, -ke sizin
Teha -es, -le onların
Yanında hali
bėga Beho Yanımda
bemia Beho Yanımda
betua beha Yanında
behə Behe Yanında
bezia Behe Yanında
begexa Behe yanında
benna Bena Yanımızda
beiua Beke Yanınızda
betha bele yanlarında

6.2-) Dönüşlülük zamiri:

Nomuli dilinde dönüşlülük zamiri 3 adettir her biri aynı işlevi görür. Bunlardan bir tanesi “Zal-“ ön eki diğeri ise “Hanto” Kelimesidir, üçüncüsü de –ü son ekiir.

“Zal-“ ön ekli olanı tanıyalım:

Zal- hanto türkçesi
Zalumia umüia Hanta umia Kendin yap
Zalvenite Venüite Hante venite O kendi geldi
Zalfakilo Faküilo Hante fakilo Otomatik makine
Zalirite İrüite Hante irite O kendi gitti
zaldomo domüo Hanta domo Kendi evim

 “Hanta domo” kendi evim demek demiştik “hanta” aynı zamanda kendin demek bu nasıl oluyor peki? Çok basit kendin evin diye bir kelime olmaz. “hanto” yu kelime olarak ele aldığımız için isimden önce gelince sıfat kurallarına göre –a son ekini alır. “hanto” bir çeşit sıfattır yani

6.3-) Soru zamirleri:

Kim zamiri için

Hu(kim) Hun(kimi)
ben Huho(kimim) Huhon (kimimi)
sen Huha(kimin) Huhan (kimini)
o Huhe (onun kimi) Huhen (kimini)
biz Huna(kimimiz) Hunan (kimimizi)
siz Huke(kiminiz) Huken (kiminizi)
onlar Hule(kimleri) Hulen (kimlerini)
Huk (kime) Huz (kimde)
ben Huhok (kimime) Huhoz (kimimde)
sen Huhak (kimine) Huhaz (kiminde)
o Huhek (kimine) Huhez (kiminde)
biz Hunak (kimimize) Hunaz (kimimizde)
siz Hukek (kiminize) Hunez (kiminizde)
onlar Hulek (kimlerine) Hulez (kimlerinde)
Huç(kimden)
ben Huhoç (kimimden)
sen Huhaç (kiminden)
o Huheç (kiminden)
biz Hunaç (kimimizden)
siz Hukeç (kiminizden)
onlar Huleç (kimlerinden)

Hangi zamiri için

Kane (hangi) Kanen (hangini)
ben Kano (hangim) Kanon (hangimi)
sen Kana (hangin) Kanan (hangini)
o Kane (hangisi) Kanen (hangisini)
biz Kanos (hangimiz) Kannan (hangimizi)
siz Kanas (hanginiz) Kanken (kanginizi)
onlar Kanes (hangileri) Kanlen (hangilerini)
Kanek (hangine) Kanez (hanginde)
ben Kanok (hangime) Kanoz (hangimde)
sen Kanak (hangine) Kanaz (hanginde)
o Kanek (hangisine) Kanez (hangisinde)
biz Kannak (hangimize) Kannaz (hangimizde)
siz Kankek (hanginize) Kankez (hangisinde)
onlar Kanlek (hangilerine) Kanlez (hangilerinde)
Kaneç (hanginden)
ben Kanoç (hangimden)
sen Kanaç (hanginden)
o Kaneç (hangisinden)
biz Kannaç (hangimizden)
siz Kankeç (hanginizden)
onlar Kanleç (hangilerinden

Ne zamiri için

Go (ne) Gon (neyi, nesi)
ben Goho (neyim) Gohon (neyimi)
sen Goha (neyin) Gohan (neyini)
o Gohe (nesi) Gohen (nesini)
biz Gona (neyimiz) Gonan (neyimizi)
siz Goke (neyiniz) Goken (neyinizi)
onlar Gole (neleri) Golen (nelerini)
Gok (neye) Goz (neyde)
ben Gohok (neyime) Gohoz (neyimde)
sen Gohak (neyine) Gohaz (neyinde)
o Gohek (nesine) Gohez (nesinde)
biz Gonak (neyimize) Gonaz (neyimizde)
siz Gokek (neyinize) Gokez (neyinizde)
onlar Golek (nelerine) Golez (nelerinde)
Goç (neden)
ben Gohoç (neyimden)
sen Gohaç (neyinden)
o Goheç (nesinden)
biz Gonaç (neyimizden)
siz Gokeç (neyinizden)
onlar Goleç (nelerinden)

Nere zamiri için

Gehe (nere) Geḥen (nereyi)
ben Geho (nerem) Geḥon (neremi)
sen Geha (neren) Geḥan (nereni)
o Gehe (neresi) Geḥen (neresini)
biz Gehna (neremiz) Geḥnan (neremizi)
siz Gehke (nereniz) Geḥken (nerenizi)
onlar Gehle (nereleri) Geḥlen (nerelerini)
Gehek (nereye) Geḥez (nerede)
ben Gehok (nereme) Geḥoz (neremde)
sen Gehak (nerene) Geḥaz (nerende)
o Gehek (neresine) Geḥez (neresinde)
biz Gehnak (neremize) Geḥnaz (neremizde)
siz Gehkez (nerenize) Geḥkez (nerenizde)
onlar Gehlez (nerelerine) Geḥlez (nerelerinde)
Geḥeç (nereden)
ben Geḥoç (neremden)
sen Geḥaç (nerenden)
o Geḥeç (neresinden)
biz Geḥnaç (neremizden)
siz Geḥkeç (nerenizden)
onlar Geḥleç (nerelerinden)

Ne zaman zamiri için

Geteme (ne zaman) Getemen (ne zamanı)
ben Getemo (ne zamanım) Getemon(ne zamanımı)
sen Getema (ne zamanın) Geteman (ne zamanını)
o Geteme (ne zamanı) Getemen (ne zamanını)
biz Getemos (ne zamanımız) Getemnan (ne zamanımızı)
siz Getemas (ne zamanınız) Getemken (ne zamanınızı)
onlar Getemes (ne zamanları) Getemlen (ne zamanlarını)
Getemek (ne zamana) Getemez (ne zamanda)
ben Getemok (ne zamanıma) Getemoz (ne zamanımda)
sen Getemak (ne zamanına) Getemaz (ne zamanında)
o Getemek (ne zamanına) Getemez (ne zamanında)
biz Getemnak (ne zamanımıza) Getemnaz (ne zamanımızda)
siz Getemkek (ne zamanınıza) Getemkez (ne zamanlarınızda)
onlar Getemlek (ne zamanlarına) Getemlez (ne zamanlarında)
Getemeç (ne zamandan)
ben Getemoç (ne zamanımdan)
sen Getemaç (ne zamanından)
o Getemeç (ne zamanından)
biz Getemnaç (ne zamanımızdan)
siz Getemkeç (ne zamanınızdan)
onlar Getemleç (ne zamanlarından)

Ne kadar zamiri için

Gomektare (ne kadar) Gomektaren (ne kadarı)
ben Gomektaro (ne kadarım) Gomektaron (ne kadarımı)
sen Gomektara (ne kadarın) Gomektaran (ne kadarını)
o Gomektare (ne kadarı) Gomektaren (ne kadarını)
biz Gomektaros (ne kadarımız) Gomektarnan (ne kadarımızı)
siz Gomektaras (ne kadarınız) Gomektarken (ne kadarınızı)
onlar Gomektares (ne kadarları) Gomektarlen (ne kadarlarını)
Gomektarek (ne kadara) Gomektarez (ne kadarda)
ben Gomektarok (ne kadarıma) Gomektaroz (ne kadarımda)
sen Gomektarak (ne kadarına) Gomektaraz (ne kadarında)
o Gomektarek (ne kadarına) Gomektarez (ne kadarında)
biz Gomektarnak (ne kadarımıza) Gomektarnaz (ne kadarımızda)
siz Gomektarkek (ne kadarınıza) Gomektarkez (ne kadarınızda)
onlar Gomektarlek (ne kadarlarına) Gomektarlez (ne kadarlarında)
Gomektareç (ne kadardan)
ben Gomektaroç (ne kadarımdan)
sen Gomektaraç (ne kadarından)
o Gomektareç (ne kadarından)
biz Gomektarnaç (ne kadarımızdan)
siz Gomektarkeç (ne kadarınızdan)
onlar Gomektarleç (ne kadarlarından)

Kaç zamiri için

Kege (kaç) Kegen (kaçı)
ben Kego (kaçım) Kegon (kaçımı)
sen Kega (kaçın) Kegan (kaçını)
o Kege (kaçı) Kegen (kaçını)
biz Kegos (kaçımız) Kegnan (kaçımızı)
siz Kegas (kaçınız) Kegken (kaçınızı)
onlar Keges (kaçları) Keglen (kaçlarını)
Kegek (kaça) Kegez (kaçta)
ben Kegok (kaçıma) Kegoz (kaçımda)
sen Kegak (kaçına) Kegaz (kaçında)
o Kegek (kaçına) Kegez (kaçında)
biz Kegnak (kaçımıza) Kegnaz (kaçımızda)
siz Kegkek (kaçınıza) Kegkez (kaçınızda)
onlar Keglek (kaçlarınıza) Keglez (kaçlarında)
Kegeç (kaçtan)
ben Kegoç (kaçımdan)
sen Kegaç (kaçından)
o Kegeç (kaçından)
biz Kegnaç (kaçımızdan)
siz Kegkeç (kaçınızdan)
onlar Kegleç (kaçlarından)
Genfe (nasıl)
ben Genfoi (nasılım)
sen Genfai (nasılsın)
o Genfei (o nasıl?)
biz Genfosi (nasılız)
siz Genfasi (nasılsınız)
onlar Genfesi (nasıllar)

Soru zamiri;

Ço …?=… mi?
ə …?=… mi?

6.4-) İşaret zamirleri:

  Gex(o) Date(şu) co(bu)
Şey Gexal- (o şey) Datal- (şu şey) cal- (bu şey)
Şey2 Gexüm- (o şey) Datüm- (şu şey) cüm- (şu şey)
Şey3 Gexoç- (o şey) Datoç- (şu şey) coç- (bu şey)
Kişi Gexul- (o kişi) Datul- (şu kişi) cul- (bu kişi)
Kişi2 Gexjisi- Datjisi- cojisi-
Çeşit Gextip- (o tip) Dattip- (şu tip) cotip- (bu tip)
Şekil Gexform- (öyle) Datform- (şöyle) coform- (böyle)
Şekil2 Gexirv- (öyle) Datirv- (şöyle) cirv- (böyle)
Yer Gexeh- (ora) Dateh- (şura) eh- (bura)
Zaman Gextem- (o zaman) Dattem (şu zaman) cotem- (bu zaman)
Miktar Gexmektar- (o miktar) Datmektar- (şu miktar) comektar- (bu miktar)
sebep Gexgoç- (o sebep) Datgoç- (şu sebep) cogoç- (bu sebep)
  Eni(bazı, herhangi) Kej(hiç) Hes(bu)
Şey enial- (bazı şey) kejal- (hiçbirşey) hesal- (bu şey)
Şey2 Eniüm- (bazı şey) Kejüm- (hiçbir şey) Hesüm-
Şey3 Enioç- (bazı şey) Kejoç- (hiçbir şey) Hesoç-
Kişi eniul- (bazı kişi) kejul- (hiçkimse) hesul- (bu kişi)
Kişi2 Enijisi- Kejjisi- Hesjisi-
Çeşit enitip- (bazı tip) kejtip- (hiçbirtip) hestip- (bu tip)
Şekil eniform- (bazı şekil) kejform- (hiçbir şekil) hesform- (böyle)
Şekil2 Enîrv- (bazı şekil) Kejirv- (hiçbir şekil) Hesirv- (böyle)
Yer enieh- (bazı yer) kejeh- (hiçbiryer) heseh- (bura)
Zaman enitem- (bazı zaman) kejtem (hiçbirzaman) hestem- (bu zaman)
Miktar Enimektar- (b. miktar) kejmektar- (hiçbir mik.) hesmektar- (bu miktar)
sebep enigoç- (bazı sebep) kejgoç- (hiçbir sebep) hesgoç- (bu sebep)
  et(hiç) Nihil(hiç) ker(her)
Şey etal- (hiçbirşey) nihilal- (hiçbirşey) keral- (her şey)
Şey2 Etüm- Nihilüm- Kerüm-
Şey3 Etoç- Nihiloç- Keroç-
Kişi etul- (hiçkimse) nihilul- (hiçkimse) kerul- (herkes)
Kişi2 Etjisi- Nihiljisi- Kerjisi-
Çeşit ettip- (hiçbirtip) nihiltip- (hiçbirtip) kertip- (her tip)
Şekil etform- (hiçbir şekil) nihilform- (hiçbir şekil) kerform- (her şekil)
Şekil2 Etirv- (hiçbir şekil) Nihilirv- (hiçbir şekil) kerirv- (her şekil)
Yer eteh- (hiçbiryer) nihileh- (hiçbiryer) kereh- (heryer)
Zaman ettem (hiçbirzaman) Nihiltem- (hiçbirzaman) kertem- (her zaman)
Miktar etmektar- (hiçbir mik.) nihilmektar- (hiçbir mik.) kermektar- (her miktar)
sebep etgoç- (hiçbir sebep) nihilgoç- (hiçbir sebep) kergoç- (her sebep)
  ehde (öteki) Saxad- (beriki) kontrade (karşıki)
Şey ehdal- (öteki şey) saxadal- (beriki şey) kontradal- (karşıki şey)
Şey2 Ehdüm- Saxadüm- Kontradüm-
Şey3 Ehdoç- Saxadoç- Kontradoç-
Kişi ehdul- (öteki kişi) saxadul- (berikisi) kontradul- (karşıki kişi)
Kişi2 Ehdejisi- Saxadjisi- Kontradjisi-
Çeşit ehdetip- (öteki tip) saxadtip- (beriki tip) kontradtip- (karşıki tip)
Şekil ehdeform- (öteki şekil) saxadform- (beriki şekil) kontradform- (k. şekil)
Şekil2 Ehdirvo- (öteki şekil) Saxadirv- (beriki şekil) Kontradirv- (karşıki şekil)
Yer ehdeh- (öteki yer) saxadeh- (beriki yer) kontradeh- (karşıki yer)
Zaman ehdetem- (öteki zaman) Saxadtem- (beriki zaman) kontradtem- (k. zaman)
Miktar ehdemektar- (ö. miktar) saxadmektar- (beriki mik.) kontradmektar- (k. miktar)
sebep ehdegoç- (öteki sebep) saxadgoç- (beriki sebep) kontradgoç- (k. sebep)

Gibi örneklendirilebilir.

6.5-) ilgi hali

Bu hal “-ki” ekini anlatan haldir. Nomuli dilinde türkçede olan “Ki” edatını sağlayan sözcük “min” sözcüğüdür. Örneğin “Mia min = benimki”  Yani “benim olan”. Tabi önce buna kaynaklık eden fiil kökünü tanıyalım. Çünkü başka durumlar filan da var olabiliyor.

Fiilleşmiş zamir:

Nomuli fiilleşmiş zamiri Türkçe anlamı Nomuli fiilleşmiş iyelik zamiri Türkçe anlamı
Mimi Ben olmak Miai, di mi Benim olmak
Tui Sen olmak Tuai, di tui Senin olmak
Hei O olmak (erkek) Həi, di hei Onun olmak
O olmak (dişi) Ziai, di zî Onun olmak
Gexi O olmak (Cinsiyetsiz, hayvan, cansız, cinsi belirsiz) Gexai, di gexi Onun olmak
Nini Biz olmak ninai, di nini Bizim olmak
iui Siz olmak iuai, di iui Sizin olmak
Tehi Onlar olmak tehai, di tehi Onların olmak

Şimdi ise ilgi halini tanıtabiliriz tamamen:

Nomuli karşıkları Türkçe karşılığı
Miula, miada, mia min, di mi min benimki
Tûla, tuada, tua min, di tu min, tunulo, tunado seninki
Heula, həda, hea min, di he min, heaulo, həado Onunki (Erkek)
Ziula, ziada, zia min, di zi min, ziaulo, ziâdo Onunki (dişi)
Gexula, gexada, gexa min, di gex min Onunki (Cinsiyetsiz, cinsiyeti belirsiz, cansız, hayvan)
ninula, ninada, nina min, di nino min Bizimki
iûla, iuada, iua min, di iu min, Sizinki
Tehula, tehada, teha min, di teho min Onlarınki

Dönüşlü fiil için ilgi hali:

“Zal-“ ön eki için:

Nomuli halleri Türkçe karşılığı Nomuli örneği Türkçe karşılığı
Zal…ula Kendininki (kişi olan) Zalbiröderula Kendi abisininki
Zal…ada Kendininki (kişi dışı) Zalkurada Kendi arabasınınki
zal… min Kendininki zalbirödero min Kendi abisininki
Di zal… min Kendininki Di zalkuro min Kendi arabasınınki

6.6-) şahıs iyeliği-birleşik zamir

şahıs iyeliği sistemi nomulide aslında bir kolaylık alternatifi babında olan bir ektir. mesela türkçedeki gelirim, gelirsin, geliriz gibi. nomulide de şahıs iyeliği vardır. Şahıs iyeliği aynı zamanda birleşik zamirdir. şimdi bunları örneklerle gösterelim;

Nomuli       Türkçe
Sabiro / sabirho Konuşuyorum
Vidira / vidirha Görürsün
Veneblire / veneblirhe Gelebilir
Vidisos / Vidisna Göreceğiz
Umisas / Vidiske Yapacaksınız
Umites / Vidisle Yaptılar

eğer evvela zamir sonradan fiil kullanmak istenirse şahıs iyeliği kullanılmaz mesela görürüm derken “mi vidire” olur. -e harfi 3.tekil şahıs şahıs iyeliği olması bu durumu değiştirmez. mesela “arabayı kullanıyorum” derken “mi istadore kuron” denir lakin “istadore kuron” deyince “arabayı herhangi bir 3.tekil şahıs kullanıyor” olur. ama “he istadore kuron” deyince “o arabayı kullanıyor” olur. eğer şahıs iyeliğiyle “arabayı kullanıyorum” demek istenirse “istadoro kuron” denmelidir.

evet malumdur ki nomulide -o harfi ismin hali, -e harfi zarf hali, -a hali de sıfat halidir ama bunlar karışıklığa sebep olmaz. ikisi çakışıyorsa bir tanesi kullanılabilir. evet isimlerde de şahıs iyeliği geçerlidir misaller;

Nomuli Türkçe
Mundo Dünyam
Ganta Çantan
Padre babası
Elos / Elna Ülkemiz
Manaias / manaike paranız
Eles / Elle Onların ülkesi

evet “mundo” hem dünya manasına gelir hem de benim dünyam manasına gelir. ganta hem

“senin çantan” manasına gelir hem de “çantalı” manasına gelir. padre hem “baba olarak”

demektir. lakin klasik yöntemle “benim dünyam” demek için “mia mundo”, “senin çantan” demek içinse “tua ganto” demek gerekir. eğer iyelik zamirini de kullanacaksanız ganto kelimesi ganta olmaz.

Çoğul şahıslar için alternatif olma sebebi 2 sessiz harfin ek olarak bitişmemesi gerektiğindendir. Misal Elos=ülkemiz demek fakat “ülkemizi” demek için –n eki gelmesi gerekiyor ve bu durumda elosn gibi bir şey oluyor ve uyumsuz oluyor fakat Elnan deyince sıkıntı olmuyor eklere vurgu olmuş oluyor. Unutmadan “elnan” ile “nina elo” aynı manaya gelir. Tercih meselesidir. Fakat şahıs iyeliği aslında birleşik zamir de olduğu için misal ganta=senin çantan deyince gantai=senin çantan olmak manasına gelir ve aynı zamanda sen bir çantasın manasına gelir. Bunlar cümle içerisinde kullanım esnasında anlaşılır tıpkı ingilizcenin çekimli dil olması gibi bu yönü de var nomulinin. Fakat illa ki ayrı şekle böleyim diyorsanız tu ganti=sen çantasın, tua ganto=senin çantan dersiniz.

Son olarak –ho, -ha, -he alternatifleri ve misal kısa cümleler için gayet birebirdir. Misal seni seviyorum derken “amiroha” şeklinde diyebilirsiniz. –o 1.tekil şahıs, -ha 2. Tekil şahıstır. Bunlar için de örnek verelim;

Nomuli Türkçe
Mundoha Sen benim dünyamsın
Vidirohe Onu görüyorum
Vihavoske misafirimizsiniz
Log out of this account

Leave a Reply